Zmiana Kustosza Sanktuarium Maryjnego

W wielu polskich sanktuariach pielgrzymi dają świadectwo swojej wiary. Najwięcej przybywa ich do najbardziej znanych sanktuariów, tj. Jasna Góra, Licheń czy Kalwaria. Nie oznacza to jednak, że inne, mniej znane miejsca, są mało interesujące. Z nimi również wiążą się ciekawe wydarzenia czy osoby. Takim miejscem jest Sanktuarium Matki Bożej Różanostockiej na Podlasiu (archidiecezja białostocka).
Maryjne Sanktuarium w Różanymstoku jest wpisane w historię naszej Ojczyzny. Scharakteryzował to w swoim liście Ojciec Święty Jan Paweł II z okazji koronacji Obrazu matki Bożej:
"Jakże nie myśleć ze wzruszeniem o tym, że historia tego Sanktuarium odbija poniekąd historię całej naszej Ojczyzny. Jej los, jej klęski, upadki, jej zmagania, zwycięstwa i chwałę. Było to i jest miejsce, w którym Matka Boża chciała w szczególny sposób zaznaczyć swoją obecność i miłość wobec wiernego ludu, a lud zrozumiał ten Jej zamiar i odpowiedział swoją obecnością i gotowością przyjęcia i pełnienia woli Jej Syna i wydeptał szerokie ścieżki na Niej. Sanktuarium Różanostockie stało się, więc miejscem szczególnego spotkania w Matce Ludu Bożego z Jego Bogiem. (…) Jest Sanktuarium miejscem ciągle odnawianego przymierza i pogłębiającej się wierności człowieka Bogu, Kościołowi, samemu sobie i drugiemu człowiekowi. Stało się, więc ono miejscem szczególnej mocy, ośrodkiem życia duchowego promieniującym szeroko na całą okolicę. (…) Na mocy papieskiego Breve wydanego przez mojego niezapomnianego Poprzednika Jana Pawła I zostaje ukoronowany ” tyloma łaskami cudownymi świetny, tyloma cudami słynny” obraz Różanostockiej Wspomożycielki. W ten sposób na mapie pielgrzymowania Polaków – a często także ich Sąsiadów – do tej, której zawierzyli swą własną koronę: to wszystko, co ona oznaczała, a więc naród i państwo oraz jego dzieje, na mapie szczególnej obecności Matki i Opiekunki, na mapie szczególnego kultu i szczególnej historii ludzkich serc i sumień zapala się nowy punkt świetlany. Do rejestru miejscowości, które szczycą się wizerunkiem Bogarodzicy ozdobionymi papieskimi koronami i otaczają je miłością, zostaje wpisane sanktuarium Księży Salezjanów w Różanymstoku.

W centrum tego świętego miejsca znajduje się Cudowny Obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus.
Dzieje tego sanktuarium sięgają przełomu XVI/XVII wieku, kiedy to majątek zwany Krzywym Stokiem wszedł w posiadanie szlacheckiego rodu Tyszkiewiczów. W połowie siedemnastego wieku, tuż przed potopem szwedzkim, na zamówienie Tyszkiewiczów został namalowany obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus. Właśnie w czasie potopu miały miejsce pierwsze cuda przed obrazem, które w maju 1662 roku biskup wileński Jerzy Białłozor nakazał zbadać powołanej przez siebie komisji. Rok później, również za sprawą Tyszkiewiczów, przybyli do sanktuarium O.O. Dominikanie, aby opiekować się, uznanym za cudowny, obrazem. Tak było przez dwa stulecia. Obraz w tym czasie został przeniesiony z domu Tyszkiewiczów do drewnianego kościoła. Wtedy też nastąpiła zmiana nazwy miejsca na Różanystok.
Sanktuarium różanostockie szczególnie w XIX wieku związane było z martyrologią narodu polskiego pod zaborem rosyjskim. Najpierw po upadku powstania listopadowego car dokonał kasaty klasztoru dominikańskiego w Różanymstoku, a po upadku powstania styczniowego postanowił zakonników wypędzić, a kościół zamienić w cerkiew. Do takiej decyzji mogły przyczynić się procesje i manifestacje patriotyczne, które organizowane były przed wybuchem powstania styczniowego. Carat w dobie rusyfikacji chciał wymazać Różanystok z religijnej świadomości Polaków. W tym celu w 1900 roku car sprowadził do klasztoru mniszki prawosławne. Jednak, jakby na przekór carskim ukazom, Matka Boża Różanostocka błogosławiła Polsce. Mówi się, że właśnie w dobie rusyfikacji Bóg obdarował Kościół w tym rejonie wieloma powołaniami kapłańskim; szczególnie wymienia się tutaj proboszczów z pobliskiej Dąbrowy Białostockiej, na przykład ks. Koźmickiego czy też ks. Fordona, późniejszego spowiednika i doradcę św. Maksymiliana Kolbego. Gdy w 1915 roku w wyniku ofensywy państw centralnych wojska rosyjskie musiały się wycofać, mniszki prawosławne uciekły z Różanegostoku, zabierając ze sobą cudowny obraz i wywożąc go w głąb Rosji.
W wyniku I wojny światowej, rewolucji bolszewickiej i ugruntowania się na tym terenie władzy komunistycznej o obrazie mówiło się niewiele, nikt nie wiedział, gdzie się znajduje. Dzisiaj wiadomo, że przechowywany jest w Połocku na Białorusi.
Jednakże w 1928 roku do Różanegostoku wprowadzono nowy obraz, poświęcony przez papieża Piusa IX i obraz ten czczony jest do dziś. Do Różanegostoku OO. Dominikanie już nie wrócili, a w 1918 roku proboszcz nowo powstałej tamtejszej parafii oddał święte miejsce Ks. Salezjanom, którzy sprawują posługę na tym terenie do dnia dzisiejszego.
Salezjanie ugruntowali katolickość tej ziemi. W dwudziestoleciu międzywojennym rozwinęli szeroko zakrojoną działalność edukacyjno-wychowawczą, powołując do życia wiele szkół. Kolejna zawierucha dziejowa, II wojna światowa, nie naruszyła sanktuarium, mimo że Niemcy zamierzali je wysadzić w powietrze. Okres komunizmu był czasem kolejnej próby dla Różanegostoku. Władze zakazały salezjanom pełnić działalność edukacyjną, w wyniku, czego księża zostali wysiedleni. W 1956 roku salezjanie wrócili jednak na to miejsce i kontynuują swoje dzieło po dzień dzisiejszy prowadząc Salezjański Ośrodek Wychowawczy dla młodzieży z wyrokami sądowymi oraz Bursę.
Cudowny obraz została namalowany w 1928 roku a koronowano w 1981 roku przez Księży: Kard. Franciszka Macharskiego, abpa. Henryka Gulbinowicza i abpa. Kisiela. Sześć lat później Jan Paweł II podniósł rangę różanostockiego sanktuarium, wynosząc tamtejszy kościół do rangi Bazyliki Mniejszej. Cytowana wcześniej wypowiedź Ojca Świętego charakteryzuje historię sanktuarium. Zachęca ona do pielgrzymowania do Różanegostoku nawet z drugiego końca Polski. Gościnni Księża Salezjanie codziennie przyjmują pielgrzymów, którzy stają przed obliczem Maryi w Cudownym Obrazie i zwiedzają zabytki sanktuarium.

Grzegorz Pustkowiak.

Salezjanie - Różanystok