List Papieża Franciszka w Dwusetlecie urodzin św. Jana Bosko

JAK KSIĄDZ BOSKO, Z MŁODZIEŻĄ I DLA MŁODZIEŻY

 LIST OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA

do Czcigodnego Księdza Ángela Fernándeza Artimego Przełożonego Generalnego Salezjanów w Dwusetlecie urodzin św. Jana Bosko

Żywa jest w Kościele pamięć o św. Janie Bosko jako Założycielu Zgromadzenia Salezjańskiego, Córek Maryi Wspomożycielki, Stowarzyszenia Salezjanów Współpracowników i Stowarzyszenia Maryi Wspomożycielki oraz jako ojcu teraźniejszej Rodziny Salezajńskiej. Żywa jest również w Kościele jego pamięć o nim jako świętym wychowawcy i pasterzu młodzieży, który otworzył drogę świętości młodzieżowej, który zaproponował metodę wychowania będącą równocześnie duchowością, który przyjął od Ducha Świętego charyzmat dla czasów współczesnych.

W Dwusetlecie jego urodzin miałem radość spotkać Rodzinę Salezjańską zgromadzoną w Turynie, w bazylice Maryi Wspomożycielki Wiernych, gdzie spoczywają doczesne szczątki Założyciela. Poprzez to przesłanie pragnę zjednoczyć się ponownie z wami w dziękczynieniu Bogu i jednocześnie przywołać zasadnicze aspekty duchowego i duszpasterskiego dziedzictwa Księdza Bosko oraz wezwać do przeżywania ich z odwagą.

Włochy, Europa i świat w ciągu tych dwu stuleci bardzo się zmieniły, ale dusza ludzi młodych nie uległa zmianie: także dziś chłopcy i dziewczęta są otwarci na życie oraz na spotkanie z Bogiem i z innymi ludźmi, ale wielu jest zagrożonych zniechęceniem, duchową anemią, życiem na marginesie.

Ksiądz Bosko uczy nas przede wszystkim, aby nie stać bezczynnie, ale zaangażować się, aby zaproponować ludziom młodym integralne doświadczenie wychowawcze, które mocno oparte na wymiarze religijnym, zaangażuje umysł, uczucia, całą osobę, uważaną zawsze jako stworzoną i kochaną przez Boga. Stąd wywodzi się pedagogika prawdziwie ludzka i chrześcijańska, ożywiana prewencyjną i ogarniającą troską, szczególnie o ludzi młodych z warstw ludowych i marginalizowanych grup społecznych, którym ofiaruje także możliwość wykształcenia i nauczenia zawodu, aby stali się dobrymi chrześcijanami i uczciwymi obywatelami. Działając na rzecz wychowania moralnego, obywatelskiego, kulturowego ludzi młodych, Ksiądz Bosko angażował się dla dobra poszczególnych osób i społeczeństwa obywatelskiego, według planu człowieka, który łączy razem radość – naukę – modlitwę, jak też pracę – religię – cnoty.  Integralną częścią tej drogi jest dojrzewanie powołaniowe, tak aby każdy podjął w Kościele konkretną formę życia, do której wzywa go Bóg. Ta szeroka i wymagająca wizja wychowawcza, którą Ksiądz Bosko ujął w motcie „Da mihi animas” [„Daj mi dusze”], wprowadziła w czyn to, co dziś wyrażamy w formule «wychowywać ewangelizując i ewangelizować wychowując» (Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium ogólne o katechizacji (15 sierpnia 1997), Pallotinum, Poznań 1998, nr 147).

Cechą charakterystyczną pedagogiki Księdza Bosko jest dobroć, którą należy rozumieć jako miłość okazaną i dostrzeżoną, w której objawia się życzliwość, uczucie, zrozumienie i uczestnictwo w życiu drugiej osoby. Twierdzi on, że w zakresie doświadczenia wychowawczego nie wystarczy kochać, ale koniecznym jest, aby miłość wychowawcy była wyrażona poprzez konkretne i skuteczne działania. Dzięki takiej dobroci wiele dzieci i nastolatków w środowiskach salezjańskich doświadczyło intensywnej i zdrowej uczuciowości, bardzo cennej dla formowania osobowości i drogi życia.

W tym zakresie znajdują się też inne charakterystyczne cechy dziłalności wychowawczej  Księdza Bosko: środowisko rodzinne; obecność wychowawcy jako ojca, nauczyciela i przyjaciela młodego człowieka, wyrażona poprzez klasyczne pojęcie pedagogiki salezjańskiej: asystencję; klimat rodości i świętowania; duża przestrzeń pozostawiona na śpiew, muzykę i teatr; znaczenie gier, placu zabaw, przechadzek i sportu.

Możemy podsumować w ten sposób najważniejsze aspekty jego postaci: żył on w całkowitym oddaniu siebie dla Boga poprzez działalność w celu zbawienia dusz i urzeczywistnił wierność Bogu i młodzieży w tym samym akcie miłości. Te postawy poprowadziły go do „wyjścia” i do podjęcia odważnych decyzji: wybór poświęcenia się dla ubogiej młodzieży, z zamiarem stworzenia szerokiego ruchu ubogich dla ubogich; i wybór poszerzenia tej posługi poza granice języka, rasy, kultury i religii, dzięki niestrudzonemu zapałowi misyjnemu. On urzeczywistnił ten plan z radosnym stylem przyjęcia i życzliwości, w osobistym spotkaniu i towarzyszeniu każdemu.

Potrafił on wzbudzić współdziałanie św. Marii Dominiki Mazzarello i współpracę świeckich, tworząc Rodzinę Salezjańską, która jako wielkie drzewo otrzymała i rozwinęła jego dziedzictwo.

W skrócie, Ksiądz Bosko żył wielką pasją zbawienia młodzieży, będąc wiarygodnym świadkiem Jezusa Chrystusa i genialnym głosicielem Jego Ewangelii, w głębokiej komunii z Kościołem, w szczególności z Papieżem. Żył w nieustannej modlitwie i zjednoczeniu z Bogiem, z silną i czułą pobożnością do Matki Bożej, wzywanej przez niego jako Niepokalana i Wspomożycielka Wiernych, ciesząc się doświadczeniami mistycznymi i darem czynienia cudów dla swojej młodzieży.

Także dziś Rodzina Salezjańska otwiera się na nowe wyzwania wychowawcze i misyjne, krocząc szlakami nowych środków komunikacji społecznej i międzykulturowego wychowania pośród narodów o różnych religiach lub krajach na drodze rozwoju, czy też w miejscach naznaczonych migracją. Wyzwania Turynu z XIX wieku przybrały globalny wymiar: idolatria pieniądza, niesprawiedliwość rodząca przemoc, ideologiczna kolonizacja i wyzwania kulturowe związane z kontekstami miejskimi. Niektóre aspekty, jak upowszechnienie internetu, dotyczą bardziej bezpośrednio świata ludzi młodych, a zatem czekają na reakcję was, synów i córek Księdza Bosko, którzy jesteście powołani do pracy, biorąc pod uwagę wraz ze zranieniami, także zasoby, które Duch Święty wzbudza w sytuacji kryzysu.

Jako Rodzina Salezjańska jesteście wezwani, aby rozwijać charyzmatyczną kreatywność wewnątrz i poza waszymi instytucjami wychowawczymi, angażując się z apostolskim oddaniem na ścieżkach ludzi młodych, szczególnie tych z peryferii.    

«Duszpasterstwo młodzieżowe, tak jak byliśmy przyzwyczajeni je prowadzić, ucierpiało w zderzeniu ze zmianami społecznymi. W zwyczajnych strukturach młodzi często nie znajdują odpowiedzi na swoje niepokoje, potrzeby, problemy i zranienia. Nam dorosłym niełatwo ich cierpliwie słuchać, zrozumieć ich niepokoje i ich żądania, nauczyć się mówić zrozumiałym dla nich językiem» (Adhortacja Apostolska Evangelii gaudium, 105). Postępujmy w taki sposób, jako wychowawcy i jako wspólnoty, aby z naszym towarzyszeniem w ich drodze czuli się szczęśliwi, że mogą nieść Jezusa na każdą ulicę, na każdy plac, w każdy zakątek ziemi (por. tamże, 106).

Ksiądz Bosko niech wam dopomoże, abyście nie zawiedli głębokich oczekiwań ludzi młodych: potrzeby życia, otwartości, radości, wolności, przyszłości; pragnienia współpracy w budowaniu świata bardziej sprawiedliwego i braterskiego, w rozwoju dla wszystkich narodów, w ochronie przyrody i środowisk życia. Wzorując się na jego przykładzie, pomóżcie im doświadczyć, że tylko w życiu w łasce Bożej, to znaczy w przyjaźni z Chrystusem, realizują się w pełni ideały najbardziej autentyczne. Będziecie mieli radość z towarzyszenia im w poszukiwaniu syntezy między wiarą, kulturą i życiem w chwilach, w których podejmowane są ważne decyzje, gdy usiłuje się zrozumieć złożoną rzeczywistość.     

Podkreślam w szczególności dwa zadania, które są dziś wynikiem rozeznania rzeczwistości młodzieżowej: pierwszym jest to, aby wychowywać według antropologii chrześcijańskiej do przekazu nowych środków komunikacji i sieci społecznych, który kształtuje do głębi kody kulturowe ludzi młodych, a zatem wizję rzeczywistości ludzkiej i religijnej; drugim jest promowanie różnych form wolontariatu społecznego, nie poddając się ideologiom, które przedkładają rynek zbytu i produkcję nad godność osoby i wartość pracy.

Być wychowawcami, którzy ewangelizują, jest darem człowieczeństwa i łaski, ale także owocem formacji, studiowania, refleksji, modlitwy i ascezy. Ksiądz Bosko mówił do młodzieży: «Dla was studiuję, dla was pracuję, dla was żyję i za was jestem gotów także oddać życie» (Konstytucje Salezjańskie, art. 14).

Dziś bardziej niż kiedykolwiek, wobec tego, co Papież Benedykt XVI wiele razy wskazał jako «konieczność wychowania» (por. List do diecezji i do miasta Rzymu o pilnej potrzebie zaangażowania w wychowanie, 21 stycznia 2008), zapraszam Rodzinę Salezjańską do wspierania efektywnego porozumienia wychowawczego między różnymi organizacjami religijnymi i świeckimi, aby działać z różnorodnością charyzmatów na rzecz ludzi młodych na różnych kontynentach. W szczególności przypominam o niezbędnej konieczności zaangażowania rodzin ludzi młodych. Rzeczywiście nie może być efektywnego duszpasterstwa młodzieżowego bez silnego duszpasterstwa rodzin.

Salezjanin jest wychowawcą, który pośród wielości relacji i obowiązków sprawia, że wciąż rozbrzmiewa Ewangelia, Dobra Nowina, której bezpośrednio lub pośrednio nie może nigdy zabraknąć: «Jezus Chrystus cię kocha, dał swoje życie, aby cię zbawić, a teraz jest żywy u twego boku codziennie, aby cię oświecić, umocnić i wyzwolić» (Adhortacja Apostolska Evangelii gaudium, 164). Bycie wiernymi uczniami Księdza Bosko wymaga odnowienia opcji katechetycznej, która stanowiła jego ustawiczne zaangażowanie, zawierając się dziś w misji nowej ewangelizacji (por. tamże, 160-175). Ta katecheza ewangelizacyjna zasługuje na pierwsze miejsce w instytucjach salezjańskich i należy ją realizować z teologiczną i pedagogiczną kompetencją oraz przejrzystym świadectwem życia wychowawcy. Wymaga ona kroczenia drogą, która będzie zawierać słuchanie Słowa Bożego, przystępowanie do sakramentów, w szczególności spowiedzi i Eucharystii, oraz synowską relację z Najświętszą Maryją Panną.

Drodzy bracia i siostry salezjanie, Ksiądz Bosko zaświadcza, że chrześcijaństwo jest źródłem szczęścia, ponieważ jest Ewangelią miłości. I to w tym źródle, także w salezjańskiej działalności wychowawczej, radość i świętowanie znajdują treść i ciągłość. «Stajemy się w pełni ludzcy, gdy przekraczamy nasze ludzkie ograniczenia, gdy pozwalamy Bogu poprowadzić się poza nas samych, aby dotrzeć do naszej prawdziwej istoty. W tym tkwi źródło działalności ewangelizacyjnej» (Adhortacja Apostolska Evangelii gaudium, 8).      

Oczekiwania Kościoła co do troski o ludzi młodych są wielkie; wielki jest również charyzmat, którym Duch Święty obdarzył św. Jana Bosko, charyzmat wciąż realizowany przez Rodzinę Salezjańską z żarliwym poświęceniem dla młodzieży na wszystkich kontynentach i z rozkwitem licznych powołań do życia kapłańskiego, zakonnego i świeckiego. Dlatego kieruję do was słowa zachęty do podjęcia dziedzictwa waszego założyciela i ojca z ewangelicznym radykalizmem, który był obecny w jego myśleniu, mówieniu i działaniu, z odpowiednią kompetencją i z wielkodusznym duchem służby, jak Ksiądz Bosko, z młodzieżą i dla młodzieży.

Watykan, 24 czerwca 2015 roku

Uroczystość Narodzenia św. Jana Chrzciciela

Z języka włoskiego tłumaczył: ks. Janusz Zapała SDB