Triduum Paschalne I Święta Wielkanocne w Sanktuarium

* Wielki Czwartek jest pamiątką ustanowienia Sakramentu Kapłaństwa i Eucharystii. W tym dniu nie ma Mszy w godzinach porannych. Msza Wieczerzy Pańskiej o godz. 18:00. Po Mszy św. przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Ołtarza Wystawienia i adoracja indywidualna do godz. 21:00. Za odmówienie lub odśpiewanie Hymnu: „Przed tak wielkim Sakramentem” można uzyskać odpust zupełny.

* Wielki Piątek – Kościół nie sprawuje Eucharystii /nie ma Mszy św./, a jest adoracja Krzyża. Obowiązuje nas w tym dniu post. Zapraszamy do modlitwy liturgicznej, zwanej Ciemną Jutrznią w piątek i sobotę o godz. 7.30. Nabożeństwo Adoracji Krzyża rozpocznie się o godz. 18:00. Z Ołtarza Wystawienia Najświętszy Sakrament zostanie przeniesiony do Grobu Pańskiego i adoracja indywidualna potrwa do godz. 21:00. Droga Krzyżowa o godzinie 17.30. W tym dniu rozpoczniemy Nowennę do Miłosierdzia Bożego. Zbierana taca w czasie nabożeństwa przeznaczona jest na utrzymanie miejsc świętych w Jerozolimie. Można zyskać odpust zupełny za udział w adoracji Krzyża i za ucałowanie go podczas Liturgii Męki Pańskiej.

* Wielka Sobota – początek liturgii o godz. 18:00. Przynieśmy ze sobą świece – mogą to być Paschały Rodzinne. Adoracja przy Grobie Pańskim będzie trwała od 7:30 do godziny 17:50. Święcenie pokarmów na Stół Wielkanocny od godz. 9:00 do 17:00, co godzinę. Do miejscowości: Reszkowce, Harasimowicze i Nierośno pojedziemy o godzinie 9:00.

* Rezurekcje o godz. 6:00. rozpoczną się przy Grobie Pańskim. Następne Msze św. w tym dniu o godz. 9:00, 10:30, 11:45 i 16:00.

* Drugi Dzień Świąt Wielkanocnych – porządek Mszy św. niedzielny. 7:30,9:00,10:30,11:45,16:00 Taca przeznaczona jest na Katolicki Uniwersytet Lubelski.

ŚWIĘTE TRIDUUM PASCHALNE

Wielki Post kończy się w Wielki Czwartek. Przed południem, kiedy to we wszystkich kościołach Katedralnych, pod przewodnictwem biskupa ordynariusza, przy udziale wszystkich kapłanów diecezji, odprawiana jest Msza Krzyżma Świętego. Podczas tej mszy ks. biskup święci trzy oleje: Krzyżmo Święte (Chrismo), Olej Chorych (Infirmorum) i Olej Katechumenów (Catehumenum), a wszyscy kapłani odnawiają swoje przyrzeczenia złożone podczas święceń kapłańskich. Jest to znak jedności całego Kościoła oraz jedności biskupa Ordynariusza ze wszystkimi parafiami diecezji i ze wszystkimi kapłanami.
Po południu we wszystkich kościołach odprawiana jest Msza Wieczerzy Pańskiej rozpoczynająca Święte Triuduum Paschalne, podczas której przenosimy się do Wieczernika, gdzie Pan Jezus ze swoimi uczniami spożywał Ostatnią Wieczerzę (paschalną), podczas której ustanowił dwa sakramenty: Eucharystię mówiąc " to jest Ciało moje..." i Kapłaństwo słowami "to czyńcie na moją pamiątkę" oraz przykazanie miłości, myjąc swoim uczniom nogi. Również podczas Liturgii po kazaniu kapłan myje nogi dwunastu mężczyznom (Mandatum). Hymn "Chwała na wysokości.." śpiewany jest przy dźwięku dzwonów, które od tej chwili wraz z organami milkną aż do Wigilii Paschalnej. Odmawiając Modlitwę Eucharystyczną kapłan po słowach "On to w dzień przed męką ..." ten jeden raz w roku dodaje słowa "...to jest dzisiaj". Ma nam to uświadomić że znajdujemy się z Chrystusem i Jego uczniami w Wieczerniku, sprawując wraz z Nim Najświętszą Ofiarę. Szaty są w kolorze białym. Na pamiątkę modlitwy w Ogrójcu i uwięzienia Pana Jezusa, po skończonej mszy przenosi się Najświętszy sakrament do specjalnie przygotowanej Kaplicy Przechowania (Adoracji) zwanej "ciemnicą"

Wielki Piątek
jest dniem śmierci Chrystusa. W tym dniu zgodnie z odwieczną tradycją na znak żałoby, nie sprawuje się sakramentów. Rano oprawia się Liturgię Godzin czyli tzw. "Ciemną Jutrznię" Jest to część codziennej modlitwy obowiązującej kapłanów, odmawianej w W. Piątek i W. Sobotę w sposób szczególny. Po godzinie 15 (godzina śmierci Jezusa na krzyżu) odprawiana jest Liturgia Męki Pańskiej. Po dojściu do ołtarza kapłan pada na twarz (prostracja). W tym geście największego uniżania kapłan oddaje Chrystusowi całe ludzkie zło i grzech. Po tej modlitwie rozpoczyna się Liturgia Słowa, podczas której najważniejszym czytaniem jest opis Męki Pańskiej wg św. Jana, czytany z podziałem na role. Kolejną częścią tego nabożeństwa jest adoracja krzyża. Krzyż zostaje uroczyście wniesiony do prezbiterium (lub odsłaniany). Towarzyszy temu śpiew " Oto Drzewo Krzyża na którym zawisło Zbawienie świata. Pójdźmy z pokłonem. Wszyscy podchodzą i na znak wielkiej czci całują krzyż. Ofiary składane przy tej okazji przeznaczone są na utrzymanie miejsc świętych w Jerozolimie. Nie wolno adorować więcej niż jednego krzyża. Następnie udzielana jest komunia święta, aby ukazać nierozerwalny związek Eucharystii z ofiarą krzyża. Na zakończenie Ciało Pana Jezusa wystawione w monstrancji okrytej welonem , który symbolizuje całun zanoszone jest do specjalnej kaplicy zwanej Bożym Grobem. Centralnym punktem grobu powinien być Najświętszy sakrament w którym Jezus jest obecny w sposób rzeczywisty. Adoracja w grobie może trwać przez całą noc.
Wielka Sobota jest dniem, w którym z jednej strony Kościół (na wzór uczniów Jezusa) trwa w zadumie i żałobie przy grobie swojego Mistrza, z drugiej zaś strony oczekuje z nadzieją Wielkiej Nocy Zmartwychwstania. W tym dniu jedyną liturgią sprawowaną w kościołach jest, podobnie jak w W. Piątek, Ciemna Jutrznia - odprawiana rano liturgia czytań i psalmów mówiąca o przebywaniu Chrystusa w grobie i Jego zstąpieniu do otchłani. Wierni oczekując na święta przynoszą do poświęcenia potrawy, które potem z radością spożyją w dzień Wielkanocy.

Wielka Noc i Dzień Zmartwychwstania Chrystusa
Został wydany specjalny list Stolicy Apostolskiej, który zwraca uwagę na to, że właściwe przeżycie Świąt Paschalnych ma ogromne znaczenie katechetyczne, bowiem symbole liturgiczne związane z tymi obchodami wyrażają naszą wiarę, więcej: wrażają to, co stanowi istotę chrześcijaństwa.
Kilka razy użyto tu sformułowania "święta paschalne", czy też "trzy dni paschalne". Co oznacza określenie "Święta Paschalne"? Wielu z nas odpowiedziałoby, że chodzi tu o Święta Wielkanocne. Jest to odpowiedź słuszna. Określenie "pascha" jest używane jedynie w języku kościelnym. Co oznacza słowo "pascha"? W języku hebrajskim znaczyło ono tyle, co przejście. Historia zbawienia mówi o wielu takich paschach (przejściach):
1) pascha stworzenia - przejście z nie-istnienia do istnienia całego świata opisane na pierwszych stronicach Biblii,
2) pascha Izraela - przejście Hebrajczyków z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej ukazane w obrazie przejścia synów Abrahama przez Morze Czerwone. Ta ucieczka z Egiptu poprzedzona została przejściem anioła śmierci zabijającego wszystkich pierworodnych w domach prześladowców. Na pamiątkę tamtej nocy Żydzi obchodzili i do dziś obchodzą swoją największą uroczystość religijną.
3) pascha Chrystusa - przejście Zbawiciela ze śmierci do życia w tajemnicy Jego Śmierci i Zmartwychwstania. Warto przypomnieć, że Chrystus został ukrzyżowany w Wigilię Paschy żydowskiej w świętym mieście Jerozolimie.
4) pascha chrześcijanina - przejście z niewoli grzechu i szatana do wolności dzieci Bożych dzięki zasługom Chrystusa wysłużonych w tajemnicy Jego paschy. W tę tajemnicę paschy-przejścia chrześcijanin wchodzi przez chrzest.
Na wstępie zwróciłem uwagę, że dużo częściej stosuje określenie Wielkanoc zamiast określenia Pascha i że są to nazwy równoznaczne. Warto zauważyć, że polskie określenie Świąt Zmartwychwstania mówi o Wielkanocy, czyli Wielkiej Nocy. Jest to nawiązania do myśli, która odnowionej posoborowej liturgii jest bardzo bliska. List Stolicy Apostolskiej mówi bowiem, że chrześcijańskie Święta Paschy zaczynają się na wzór żydowskiej nocy paschalnej nocnym czuwaniem na cześć Pana, czyli Wigilią Paschalną. Obrzędy tej uroczystej modlitwy Kościoła nie mogą się rozpocząć zanim nie zapadnie noc. Ta myśl autorom Listu jest szczególnie droga, chodzi bowiem o czytelność znaków, by nie były to niby-znaki, bo Chrystus zmartwychwstał naprawdę i nasza wiara w Jego Zmartwychwstanie nie może być na niby. Obrzędy Wigilii Paschalnej składają się z czterech części, z którymi wiążą się symbole życia, najprostsze i jednocześnie najgłębsze:
1) ogień - Ogień bywa żywiołem niszczycielskim, ale jednocześnie ogrzewając pozwala przetrwać chłód, a także oświetla ciemność nocy. Ogień w Biblii był też znakiem objawienia się Boga, który ukazał się Mojżeszowi w krzaku gorejącym i zstąpił w osobie Ducha świętego na Maryję i Apostołów w dniu Pięćdzisiątnicy. Ten symbol może być w rzeczywistości ukazany w trakcie trwania Wigilii Paschalnej, jeśli zaczyna się ona w ciemności, jeśli ogień istotnie rozświetla noc, jeśli wnoszony do ciemnego kościoła paschał i trzymane przez wiernych świece dają naprawdę światło. Z mojej praktyki katechetycznej wiem, że ten obrzęd sprawowany po zmierzchu zapadał bardzo głęboko w pamięć nawet tych ludzi, którzy nie bardzo czuli się związani z nadprzyrodzoną rzeczywistością Kościoła, a byli raczej katolikami z tradycji, czy z rozpędu. Po przeżyciu tej liturgii łatwiej im było zrozumieć sens "bycia w Kościele". Uzupełnieniem tej głębokiej w wymowie liturgii światła jest starożytny hymn Exultet opowiadający o Wielkiej Nocy Paschy Chrystusa, której uświęcająca siła "oddala zbrodnie, z przewin obmywa, przywraca niewinność upadłym, a radość smutnym, rozprasza nienawiść, usposabia do zgody i ugina potęgi"
2) Słowo Boże - Jest ono przede wszystkim stwórcze. Mówi o tym opis stworzenia świata opisujący pierwszą paschę- przejście z nie-istnienia do istnienia. Czytania, których w tę noc jest bardzo wiele, wiodą nas przez całą historię zbawienia, poprzez Abrahama, przejście Hebrajczyków przez Morze Czerwone, teksty prorockie zapowiadające odnowienie przymierza Boga z Jego ludem, aż po opis radości poranka wielkanocnego. Kościół śpiewa radosne "Chwała na wysokości Bogu", biją wszystkie dzwony, bo Chrystus rzeczywiście zmartwychwstał, pokonał śmierć, piekło i szatana.
3) woda - Dla ludzi żyjących na skraju pustyni woda była czymś podstawowym. My, żyjący w czasach rozmaitych klęsk ekologicznych, tę wymowę wodę coraz lepiej rozumiemy. Woda nie jest tylko czymś, co obmywa z brudu, woda jest konieczna do życia, daje życie, bez niej życie jest niemożliwe. Wigilia Paschalna w starożytnym Kościele była czasem udzielania chrztu, jako że chrzest to pascha chrześcijanina, czyli jego pierwsze i podstawowe przejście z królestwa szatana do Królestwa Bożego. Dlatego w po wezwaniu świętych w tę noc poświęca się wodę, kropi się nią wierzących, którzy, trzymając zapalone (najlepiej swoje od chrztu) świece uroczyście odnawiają przyrzeczenia chrzcielne: wyrzekają się szatana i wyznają wiarę w Boga.
4) chleb - Ten zwyczajny pokarm przez Chrystusa przemienia się w Jego chwalebne i zmartwychwstałe Ciało. W ten sposób chrześcijanie biorą udział w tajemnicy Paschy Chrystusa, Jego przejścia ze śmierci do życia.
Noc czuwania, Święta i Wielka Noc Zmartwychwstania kończy się o świcie niedzieli radosnym i triumfalnym pochodem uczniów Chrystusa - procesją rezurekcyjną. Kogoś może szokować porównanie do pochodu, bo mamy bardzo złe skojarzenia pochodzące z czasów totalitaryzmu marksistowskiego. A przecież procesja to radosny orszak wzorowany na triumfach zwycięzców starożytnych. Naszym Panem i Wodzem jest w tym orszaku Zmartwychwstały Król Życia.
Wigilia Paschalna
Po zapadnięciu nocy, ( według czasu żydowskiego jest to już niedziela), Kościół gromadzi się aby sprawować najważniejszą mszę w ciągu całego roku, która nazywa się Wigilią Paschalną. Lud gromadzi się przed kościołem aby tam kapłan poświęcił ogień i zapalił ogromną świecę zwaną Paschałem, symbolizującą Zmartwychwstałego Chrystusa. Na Paschale znajdują się charakterystyczne symbole: krzyż, pięć ziaren kadzidła (pięć ran Chrystusa), pierwsza i ostania litera alfabetu greckiego (Alfa i Omega Chrystus jest wieczny) i bieżący rok ( Chrystus jest teraz). Podczas procesji do kościoła wierni zapalają od Paschału przyniesione świece ( najlepiej od chrztu) aby w ten sposób rozproszyć ciemności panujące w kościele, które symbolizują śmierć i nasze grzechy. Po dojściu do ołtarza zapala się w kościele wszystkie światła i kapłan śpiewa najpiękniejszy hymn kościelny który nazywa się Orędzie Paschalne (Exultet).
Następnie sprawowana jest Liturgia Słowa podczas której czytanych jest aż 9 fragmentów Pisma Świętego opisujących historię zbawienia od Stworzenia świata, poprzez ofiarę Abrachama, ucieczkę z Egiptu, proroków aż do Zmartwychwstania Pana Jezusa. Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu, podczas śpiewu "Chwała na wysokości" w kościele biją wszystkie dzwony. i zapalane są świece na ołtarzu. Ewangelię poprzedza uroczyste "alleluja" które w liturgii nie było używane od Środy Popielcowej.
Następną częścią mszy jest Liturgia Chrzcielna (wody), . Na początku wzywamy wstawiennictwa naszych świętych patronów śpiewając Litanię do Wszystkich Świętych. Poświęcona jest woda chrzcielna w której Kapłan zanurza paschał. Trzymając w rękach zapalone Świece, odnawiamy swoje przyrzeczenia chrzcielne (i udzielany jest chrzest). Kapłan kropi wiernych wodą chrzcielną aby w ten sposób przypomnieć nam naszą paschę chrześcijanina.
Po Liturgii Eucharystii wierni idą do domu aby rano powrócić na rzeczywiste zakończenie tej mszy czyli na Procesję Rezurekcyjną, w czasie której ogłaszamy całemu światu, że "Pan Zmartwychwstał", podobnie jak niewiasty, które idąc do grobu skoro świt, zastały go pustym. O tym fakcie z wielkim przejęciem doniosły Apostołom.
Czy my, którzy bierzemy udział w tych radosnych modlitwach, czynimy to bez oporów i wątpliwości? Czy zmartwychwstanie Chrystusa dotyczy naszego życia? Czy nie jest może jakimś wydarzeniem z odległej przeszłości, które niewiele może nas obchodzić? Tutaj warto się przyjrzeć postawie uczniów Jezusa w dniach Paschy. Po powrocie z Golgoty siedzieli w Wieczerniku złamani i przerażeni. W poranek wielkanocny nie chcieli w ogóle przyjąć do wiadomości tego, co się stało, bo tak bardzo byli zrozpaczeni. Jezus ukazywał się im wielokroć, zanim zdołał ich przekonać, że naprawdę zmartwychwstał. I wtedy zostali świadkami, bo jak wiele lat później powie już stary Jan, mówili o tym, czego dotykały ich ręce i co widziały ich oczy. Niech to wspólne liturgiczne przeżywanie Świąt będzie dla nas -dzięki dobrze zrozumiałym znakom- takim dotknięciem ran Jezusa, byśmy z ludzi bojaźliwych stali się świadkami Pana. Niech te Święta staną się dla nas prawdziwą Paschą, przejściem Pana.

Na podstawie art. Ks. dr Piotra Tomasika.

Salezjanie - Różanystok