Nabożeństwa wielkopostne w Sanktuarium

Czas Wielkiego Postu

Po raz kolejny otrzymujemy szczególny dar czasu. Dla ludzi wierzących okres Wielkiego Postu jest czasem gorliwej modlitwy, pokuty i czynienia dobra innym. Wierzący w tym okresie winni często uczestniczyć w liturgii Mszy św., częściej sięgać do Pisma św., uczestniczyć w rekolekcjach i podejmować różne formy pokuty. Okazję do modlitwy dają w tym czasie nabożeństwa Drogi Krzyżowej i Gorzkich Żali, w których rozważa się mękę Pańską. Każdy piątek Wielkiego Postu jest szczególnym dniem pokuty – wspomina śmierć Jezusa na krzyżu. Celem praktyk pokutnych jest panowanie nad sobą i ćwiczenie silnej woli. Jest to potrzebne, aby umieć postępować rozumnie i odpowiedzialnie. Wybierać to, co dobre i pożyteczne do rozwoju duchowego. Pożądaną praktyką Wielkiego Postu jest także jałmużna, rozumiana nie tylko jako dar materialny, ale pomoc przez ofiarowany bliźniemu czas, modlitwę popartą postem, odwiedziny chorego, dobrą radę, pomoc w walce z nałogami itp. Niech zatem czas Wielkiego Postu coś zmieni. Niech będzie inny niż ten codzienny. Niech ubogaci siebie i innych.

Z historii o Wielkim Poście

W Środę Popielcową rozpoczęliśmy okres Wielkiego Postu, czyli czas czterdziestodniowego przygotowania do obchodów Świąt Wielkanocnych. Chcemy zatrzymać się nad tym czasem, aby lepiej poznać jego liturgię, znaczenie i w ten sposób lepiej przeżyć te wyjątkowe dni.

Spójrzmy najpierw na historię tych dni przygotowania do Paschy. Święto Paschy za-częto obchodzić w Kościele w połowie II wieku. Przygotowania do tego Święta po-czątkowo były krótkie, ograniczały się do jednego lub dwóch dni, potem stopniowo okres ten przedłużał się do tygodnia. Czterdziestodniowe przygotowanie do Paschy pojawia się w IV wieku. Trudno dzisiaj określić, który z Kościołów pierwszy wpro-wadził tę praktykę, nie mamy odpowiednich dokumentów ani świadectw. Skoro jed-nak ta praktyka przyjęła się tak powszechnie w całym Kościele, to znaczy że odpo-wiadała duchowej potrzebie chrześcijan.

Dlaczego okres przygotowania do świąt trwa aż 40 dni? Odpowiedź jest prosta. Liczba 40 w Piśmie Świętym posiada bardzo bogatą symbolikę; oto przez 40 dni Mojżesz przebywał na Górze Synaj (Wj 24,18), 40 dni Chrystus pościł na pustyni zanim rozpoczął publiczną działalność (Mt 4,2). Chrześcijanie starali się bardzo, aby ten czas przygotowania do Święta Paschy wynosił rzeczywiście 40 dni. I stąd nawet został przesunięty początek Wielkiego Postu z pierwszej niedzieli tego okresu na Środę Popielcową.
W jaki sposób chrześcijanie w IV, V i VI wieku przeżywali okres wielkopostny? Przeżywali go w podwójnym wymiarze. W IV wieku czas przygotowania się do Paschy był czasem ostatecznego przygotowania do przyjęcia chrztu. Oto do tego sakramentu przygotowują się ludzie dorośli, są już nawet katechumenami od dłuższego czasu, ale w tym właśnie roku chcą przyjąć chrzest, bierzmowanie i uczestniczyć w Eucharystii w sposób pełny, czyli przyjąć Komunię Świętą. Zapisują się u biskupa i rozpoczynają czterdziestodniowe przygotowanie. Przychodzą codziennie, aby słuchać słowa Bożego, modlić się, przygotowują się do chrztu. Domyślamy się, że tej grupie przygotowującej się do chrztu towarzyszą również chrześcijanie, którzy chcą na nowo przemyśleć swój chrzest i pogłębić swoją wiarę. Ale jednak powoli chrzest osób dorosłych ustaje w Kościele; chrzci się dzieci. Nie ma już takiego przygotowania do chrztu jak kiedyś. A okres 40 dni staje się czasem przygotowania do Świąt Wielkanocnych. Wielki Post zmienił swój charakter; staje się okresem przemiany, pokuty, nawrócenia i odnowy życia.
Bardzo głęboką i ciekawą liturgię Wielkiego Postu posiadał Kościół rzymski. W Rzymie powstała tak zwana liturgia stacyjna. Wierni Rzymu pod przewodnictwem papieża, każdego dnia Wielkiego Postu gromadzili się w innym kościele miasta. Wszyscy w sposób wspólnotowy przeżywali, dzień po dniu, okres Wielkiego Postu. Kościół rzymski rozpoczynał okres Wielkiego Postu w Bazylice św. Sabiny i do dnia dzisiejszego tradycja ta jest nadal żywa. Co roku Ojciec Święty w Środę Popielcową udaje się do tej Bazyliki z pobliskiego klasztoru Ojców Benedyktynów, gdzie poświęca i błogosławi popiół i posypuje nim wiernych. W ten sposób trwa ta tradycja, rozpoczęta przed wiekami. Tak tworzył się ten czas, który często nazywamy naszym wyjściem z Jezusem na pustynię.
W jaki sposób dzisiaj mamy przeżywać ten czas przygotowania do Wielkiej Nocy? Czas Wielkiego Postu obecnie ma podwójny charakter. Z jednej strony jest to przypomnienie chrztu, lub przygotowanie do niego, ponieważ w niektórych miejscach na całym świecie wierni dorośli przygotowują się do chrztu i przyjmują chrzest w Wigilię Paschalną. Ale czas Wielkiego Postu ma również charakter nawrócenia, charakter pokutny, a takie zbliżenia się do Chrystusa. Przecież wszyscy potrzebujemy tej wewnętrznej przemiany i wewnętrznej odnowy naszego ducha.
Wiele razy w naszych rozważaniach powracają słowa czterdziestodniowy czas przygotowania do świąt Paschalnych. I w języku łacińskim jest w tej nazwie podkreślona symbolika tych 40 dni. Wielki Post nie posiada odniesienia do liczby 40. W naszej nazwie akcentuje się post, który nazywamy Wielkim Postem. Chrześcijanie zawsze pościli. Mieli oni określone dni tygodnia, w które powstrzymywali się od pokarmu. Ale ten czas Wielkiego Postu był czasem postu wyjątkowego, trwającego 40 dni. Czyli jest to inny post, odróżniający się od tych zwykłych postów, a przede wszystkim od postu tygodniowego.
W Wielkim Poście odprawiane są nabożeństwa Drogi Krzyżowej i Gorzkich Żali. Droga Krzyżowa – Via Dolorosa to nabożeństwo składające się z czternastu stacji, w którym rozważamy mękę i śmierć Jezusa Chrystusa. Do powstania tego nabożeństwa przyczyniło się między innymi: znalezienie relikwii Krzyża Świętego, wyprawy krzyżowe, a także pielgrzymki do Jerozolimy. Jedną z pierwszych Dróg Krzyżowych jest Droga Krzyżowa w Kalwarii Zebrzydowskiej. Innym nabożeństwem są Gorzkie Żale, które powstały w Polsce. Napisał je ks. Wawrzyniec Benik ze Zgromadzenia Księży Misjonarzy. Modląc się, rozważamy mękę Jezusa i ból będącej przy Nim Maryi. W każdą niedzielę Wielkiego Postu w kościołach śpiewana jest jedna z trzech części Gorzkich Żali.
Wykorzystajmy okres Wielkiego Postu jak najlepiej. Znajdźmy czas na uczestniczenie w piątkowej Drodze Krzyżowej i niedzielnych Gorzkich Żalach. Niech czas pokuty będzie dojściem do „do człowieka doskonałego, do miary wielkości według Pełni Chrystusa” (Ef 4,13).

IV przykazanie kościelne

Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresach pokuty powstrzymywać się od udziału w zabawach.

Wykładnia dla IV przykazania

Wszyscy wierni zobowiązani są czynić pokutę. Dla wyrażenia tej pokutnej formy pobożności chrze¬ścijańskiej Kościół ustanowił dni i okresy pokuty. W tym czasie chrześcijanin powinien szczególnie prak¬tykować czyny pokutne służące nawróceniu serca, co jest istotą pokuty w Kościele. Powstrzymywanie się od zabaw pomaga w opanowaniu instynktów i sprzyja wolności serca.
- Czynami pokutnymi są: modlitwa, jałmużna, uczynki pobożności i miłości, umartwienie przez wierniejsze pełnienie obowiązków, wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post.
- Czasem pokuty w Kościele są poszczególne piątki całego roku i czas wielkiego postu.
- Wstrzemięźliwość obowiązuje wszystkich, którzy ukończyli 14 rok życia we wszystkie piątki i Śro¬dę Popielcową.
- Post obowiązuje w Środę Popielcową i w Wielki Piątek wszystkich między 18 a 60 rokiem życia.
- Uzasadniona niemożliwość zachowania wstrzemięźliwości w piątek domaga się od chrześcijanina podjęcia innych form pokuty.
- Powstrzymywanie się od zabaw obowiązuje we wszystkie piątki i w czasie Wielkiego Postu.

Salezjanie - Różanystok